Yperiet

Eienskappe

Algemeen
Naam	Yperiet
Ander name	mosterdgas
Chemiese formule	C4H8Cl2S
Molêre massa	159,08 [g/mol][1]
CAS-nommer	505-60-2[1]
Voorkoms	Kleurlose vloeistof; geel tot swart deur onsuiwerhede [1]
Reuk	Reukloos tot knoffelrig[1]
Fasegedrag
Smeltpunt	13-14 °C[1]
Kookpunt	216 ° @ 1 Atm [1]
Digtheid	1,274 [1]
Oplosbaarheid	sleg; 6,8 [mg/L] @ 25 °C[1]
Suur-basis eienskappe
pKa
Veiligheid
Flitspunt	104 °C [1]
LD50	100 [mg/kg] (mens; vel)
LC50	100 mg/m3 (rot; 10 minute)
Tensy anders vermeld is alle data vir standaardtemperatuur en -druk toestande.
Portaal Chemie

Yperiet, of mosterdgas, is 'n chemiese wapen, vir die eerste keer gebruik deur die Duitsers in die Eerste Wêreldoorlog.

Swaelmosterd is 'n dik helder amberkleurige olierige vloeistof by omgewingstemperatuur, maar word 'n vaste stof by 13-14 °C. Dit is swaarder as water as 'n vloeistof en swaarder as lug as 'n damp. Dit is nie maklik brandbaar nie. Die dampe is swaarder as lug; hulle is baie giftig en kan deur die vel geabsorbeer word. Die effekte van blootstelling aan die materiaal sluit blindheid in wat vertraag kan optree. Dit kom nie natuurlik in die omgewing voor nie. Dit word dikwels mosterdgas genoem, maar swawelmosterd sal waarskynlik nie dadelik in 'n gas verander as dit by gewone temperature vrygestel word nie. ^[1]

Yperiet word algemeen beskou as 'n "aanhoudende" chemiese middel vanweë sy lae vlugtigheid. In koel weer is daar min dampe; mosterd se verdamping neem egter toe soos die temperatuur toeneem. By hoër temperature, soos dié in die Midde-Ooste gedurende die warm seisoen (38–49°C), word mosterddamp 'n groot gevaar.^[2]

As 'n suiwer vloeistof is dit kleurloos en reukloos, maar wanneer dit met ander chemikalieë gemeng word, lyk dit bruin en het 'n knoffelagtige reuk. Swaelmosterd is in chemiese oorlogvoering gebruik. Dit is tydens die Eerste en Tweede Wêreldoorloë in groot hoeveelhede gemaak. Dit is glo in die Iran-Irak-oorlog in 1980-1988 gebruik. Dit word nie tans in die Verenigde State gebruik nie, behalwe vir navorsingsdoeleindes, en die Amerikaanse departement van verdediging het alle oorblywende voorraad swaelmosterd teen 2004 vernietig.^[1]

1. ↑ ^{1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10} "Musterd gas (compound)". PubChem NIH.
2. ↑ Mahdi Balali-Mood, (2015). Chapter 5 - Early and Delayed Effects of Sulfur Mustard in Iranian Veterans After the Iraq–Iran Conflict; in:Handbook of Toxicology of Chemical Warfare Agents (Second Edition),. Academic Press. pp. 37–46. doi:10.1016/B978-0-12-800159-2.00005-1. ISBN 9780128001592.{{cite book}}: AS1-onderhoud: ekstra leestekens (link)